01-08-2024
Supermarkten dubbel gestraft
De hogere prijzen van voeding zijn niet de grootste oorzaak van de stijging van de inflatie, zoals wordt gesuggereerd. In de berekeningen van het CBS telt met name de prijsstijging van tabak belangrijk mee. Supermarkten, die geen tabak meer mogen verkopen, worden nu wel geconfronteerd met de wrange gevolgen van de publicatie van de inflatiecijfers.
Het CBS publiceerde deze week de raming van het inflatiecijfer over de maand juli. Uit de snelle raming volgt dat er in de maand juli sprake is van een inflatiecijfer van 3,7%. Kanttekening hierbij is dat de brongegevens nog niet volledig zijn. Wat hierbij opvalt is dat de productgroepen voedingsmiddelen, dranken en tabak over de maand juli een prijsontwikkeling laten zien van 5,4%. In de maand juni was er sprake van een prijsontwikkeling van 4,4%.
Het nadeel van dit soort cijfers is dat de onderliggende groepen niet afzonderlijk worden besproken. Ze worden gegroepeerd en als het ware behandeld als één vastomlijnde eenheid. Hierdoor ontstaat het gevaar dat het consumentensentiment negatief wordt beïnvloed. Zeker gezien het feit dat Nederland in de jaren 2021 tot en met 2022 stevige periodes van inflaties heeft meegemaakt, met als piek september 2022: 14,5%. Dit heeft de perceptie van de consument beïnvloed en de effecten hiervan zijn tot op de dag van vandaag voelbaar.
Met name tabakaccijns drijft prijsontwikkeling op
Wanneer de cijfers onder de loep worden genomen van de hiervoor genoemde productgroepen dan wordt duidelijk dat van deze drie groepen tabak de grootste bijdrage aan de prijsontwikkeling levert. Als we specifiek kijken naar de prijsindex voor tabak dan wordt duidelijk dat in juni 2024 t.o.v. 2015 sprake is van een indexering van 203,70. In 2023 was dit 155,59. Jarenlang zijn de prijzen op deze groep stevig opgevoerd, veelal als gevolg van het verhogen van accijnzen. Per 1 april 2024 zijn de accijnzen op tabak wederom verhoogd met als gevolg hogere consumentenprijzen. Een accijnsverhoging werkt met vertraging door in de verkoopprijzen, omdat er de eerste maanden nog tabaksvoorraden kunnen worden verkocht waarop oude accijnstarieven rusten. Dit is een belangrijk gegeven omdat dit zich vertaalt naar de cijfers.
Als we kijken naar de gemiddelde jaarmutatie van het CPI (consumentenprijsindex) gebaseerd op cijfers van het CBS tot nu toe voor 2024 voor de productgroep tabak, dan hebben we het al snel over een stijging van 21,75% (tot en met juni). Als we dit vergelijken met de productgroep voedingsmiddelen, dan spreken we over 0,66% (tot en met juni). Het is duidelijk dat dit effect heeft op de prijsontwikkeling zoals geschetst door het CBS en zich vertaalt in het inflatiecijfer.
CBS moet tabak afzonderlijk opnemen in statistiek
Verder is het van belang dat vanaf 1 juli supermarkten geen tabak meer mogen verkopen. Maar door het noemen van voedingsmiddelen, dranken en tabak in één zin in een publicatie van het CBS zonder verdere nuancering wordt de suggestie gewekt dat dit gelijkgestelde groepen zijn. Dat is dus niet correct en het verdient aanbeveling dat het CBS tabak als een afzonderlijke productgroep gaat opnemen in haar publicaties om een correcter beeld te weergeven van de werkelijkheid.
Supermarkt dubbel gestraft
De supermarkt wordt nu dubbel gestraft door de ontstane berichtgeving, niet omdat de gegevens onjuist zijn, maar wel omdat er duiding en nuancering ontbreekt. Deze dubbele straf zit hem in omzet die bij de supermarkten is weggehaald en die is overgenomen door andere partijen op de markt zoals o.a. tankstations en tabak speciaalzaken, in de oostelijke grensgebieden van Nederland gaan consumenten massaal naar Duitsland om daar haar boodschappen te doen. De jaarlijkse verhuurverhoging en looneisen worden gebaseerd op dit soort cijfers. Daarnaast wordt door het publiceren van dit soort ramingen zonder nadere duiding en nuancering een beeld geschetst dat supermarkten aan het graaien zijn en alleen maar aan zichzelf denken. De cijfers wijzen daar niet op. Integendeel zelfs.
Eens te meer wordt duidelijk dat het belangrijk is om cijfers als inflatie en prijsstijgingen per productgroep te voorzien van nuancering en duiding om een correct beeld te schetsen. Supermarkten betalen nu letterlijk en figuurlijk de prijs voor berichtgeving die niet persé foutief is qua informatie, maar wel onvolledig qua context waardoor een scheef beeld kan ontstaan. Daar is niet alleen de supermarkt de dupe van, maar ook de consument.