Bij elk besluit moet rekening gehouden worden met de effecten op de detailhandel
2024 niet te voorspellen
02-01-2024
Het is van groot belang om goed zicht hebben op de ontwikkelingen. Wat gebeurt er om ons heen? Waar moet ik als ondernemer rekening mee houden? Voorspellen is altijd lastig, maar zeker voor een jaar als 2024 waarin er wel heel veel verandert. We praten met
Patricia Hoogstraaten, directeur van het Vakcentrum, over het afgelopen jaar en over dat onzekere jaar 2024.
Maar eerst een terugblik op een in alle opzichten uitdagend jaar. “We hadden te maken met de effecten van corona, de oorlog in Oekraïne en mede daardoor, de enorm hoge kosten van huur, energie en personeel.
Dat heeft er toe geleid dat een meer dan gemiddeld aantal ondernemers besloten heeft de winkel te sluiten of te verkopen.”
“Ik vind het in dat licht dan ook altijd moeilijk als er gesuggereerd wordt dat er in de detailhandel enorme winsten worden behaald.
De term ‘graaiflatie’ is gekozen tot ‘woord van het jaar’. Voor mij heeft graaiflatie een andere betekenis. Het staat voor mij voor het fenomeen dat winkeldiefstal, het even niet alles afrekenen bij de zelfscan, min of meer als normaal wordt gezien. Dat graaien vormt een enorme kostenpost en moet wel worden terugverdiend op andere producten”
“Laten we ook even terugkijken op positieve ontwikkelingen in 2023. Zo heeft de Europese commissie besloten de administratieve lasten nog in de eerste helft van 2024 fors te verminderen. We hebben veel voorbeelden aangeleverd. En ik wil er graag nog meer hebben want niets werkt beter in de lobby dan heel concrete voorbeelden.”
“In Brussel ziet men inmiddels ook het belang van retail. In het afgelopen jaar is een belangrijk beleidsdocument verschenen waarin de problematiek van de noodzakelijke transitie goed is beschreven. En daar zijn ook actiepunten aan gekoppeld, gericht op de digitale ontwikkelingen, duurzaamheid en de vaardigheid van medewerkers. Wij zorgen er voor dat we bij de concrete uitwerking van de actiepunten betrokken blijven.”
Over medewerkers gesproken, een nieuwe cao
“Inderdaad een nieuwe cao voor het levensmiddelenbedrijf. Met een behoorlijke loonstijging die enerzijds bedoeld was om als sector aantrekkelijk te blijven voor medewerkers, maar waarmee anderzijds de effecten van de verhoging van het minimumloon en de deelfactor 36 voor een groot deel werden ondervangen. We moeten nu wel nog kijken naar de balans in het loongebouw. Daar gaan we in 2024 over in gesprek. Na een gezamenlijk onderzoek met de bonden, gaan we kijken naar eventuele actualisatie van de functiebeschrijvingen. Vanzelfsprekend houden we onze leden op de hoogte en zullen ze eventueel ook om input voor de discussies vragen.”
“Verder zijn zowel het Pensioenfonds Detailhandel als het Bedrijfstakpensioenfonds Levensmiddelen druk bezig met de voorbereidingen op het nieuwe pensioenstelsel. Bij het BPFL is het zelfs de bedoeling dat vanaf 1 januari 2025 de nieuwe pensioenregeling ingaat. De voorbereidingen zijn gestart maar je weet natuurlijk nooit of het nieuw te vormen kabinet nog gaat ingrijpen. Ik hoop echt niet dat alle werkzaamheden voor niets zijn geweest.”
Inmiddels kent iedere Nederlander het begrip ‘inkoopmuren’ mede dankzij een populair televisieprogramma.
“Ja, de minister heeft goed gescoord met het onderzoek naar de territoriale leveringsbeperkingen, de inkoopmuren. We hebben dat onderwerp voortdurend onder de aandacht gebracht zowel bij haar als in Brussel. Het is goed dat er nu een onderzoek ligt en de minister ook Europese steun zoekt om de inkoopmuren te slechten. Het kan voor de retailer en dus ook de consument een stuk goedkoper als de interne markt goed gaat werken. Ik ben blij dat onze inbreng dus door het onderzoek is bevestigd.”
“Ik hoop dat de collega-minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid even verstandig omgaat met ons meest recente onderzoek.
Wij hebben onderzoeksbureau SEO gevraagd de effecten van het arbeidsmarktbeleid in beeld te brengen. De overheid streeft naar meer vaste contracten en een stabiel inkomen. Maar grote groepen medewerkers, met name de oproepkrachten en de werkgevers zitten daar helemaal niet op te wachten. Flexibiliteit is in de detailhandel uitermate belangrijk. Dat gaan we in 2024 dus zowel bij de nieuw gevormde vaste kamercommissie als de minister van SoZaWe benadrukken.”
“Met de commissie Economische Zaken en Klimaat en de minister van EZK willen we in gesprek blijven over de MEERwaarde van zelfstandig ondernemers. Afgelopen jaar hebben meer dan 10.000 consumenten nog eens aangegeven hoe belangrijk met name ook de kleinere supermarkt is voor een gemeenschap. Veel van die winkels worden in 2024 hard getroffen door het verbod op de verkoop van tabak. Dan komt daar nog een verhoging van de verbruiksbelasting bij. Een deel van het assortiment is dus niet meer verkrijgbaar, een ander deel van het assortiment wordt aanmerkelijk duurder. Dat drijft dus consumenten zeker in de grensstreek weg. Met de hogere huur, energieprijs en personeelskosten, moeten we dus echt vrezen voor de continuïteit van deze winkels. Dat geldt overigens niet alleen voor winkels in food. Ook in non-food zien we ondernemers die het zwaar hebben.”
Nog even terug naar de huur, dat was schrikken begin dit jaar
“Verhuurders konden inderdaad de huur met zo’n 14% verhogen als gevolg van de enorme inflatie eind 2022. Het huurcontract dat min of meer de standaard is, maakt dat mogelijk. Vandaar dat we met een aantal andere branche-organsiaties de handschoen hebben opgepakt om te komen tot een nieuw model huurcontract. Dat introduceren we binnenkort. Her gaat niet alleen om de huur sec. ook op andere punten is het huidige standaardcontract onevenwichtig en zelfs bijzonder nadelig voor de huurder.”
Jullie hebben als Vakcentrum extra ingezet op duurzaamheid
“Inderdaad. Duurzaamheid moet nu echt onderdeel van de bedrijfsvoering zijn. Dat vragen de klanten en dat vraagt de overheid. Al is het soms met onwerkbare regels. Kijk maar naar de ontwikkelingen rond de plastic verpakkingen voor eenmalig gebruik.
We zetten als Vakcentrum in op kennisontwikkeling en kennis delen.
Zo hebben we in 2023 de Expertisedossiers geïntroduceerd. Leden ontvingen uitleg over de Single Use Plastics, het verduurzamen van het vastgoed en het energieverbruik in de winkel. We gaan daarmee door.”
“Bovendien komen we in 2024 met een heel nieuwe website. Die is zeker klaar voor de Dag van het Vakcentrum (noteer vast 23 april in de agenda). Juist ook om ontwikkelingen goed onder de aandacht te brengen. Zo komt er het nodige op ondernemers af als het gaat om de verantwoording van bedrijfsactiviteiten, de zogenoemde due diligence.”
“Even terug naar 2023, ik ben blij met de flinke groei in het aantal winkels met het Super Supermarkt Keurmerk. Het afgelopen jaar hebben we zo’n 30 certificaten kunnen uitreiken. Aan ondernemers die zich onderscheiden op brede duurzaamheid.”
Is franchise ook nog een van de speerpunten?
“Dat is en blijft een onderwerp waar we in feite op twee niveaus werken. We staan individuele franchisenemers bij via Vakcentrum Bedrijfsadvies. Dat gaat dan over individuele contacten en contracten. Daarnaast faciliteren we het overleg en de samenwerking tussen franchisenemersverenigingen. Dat doen we heel breed via Franchisenemers Netwerk Nederland. We praten naast vertegenwoordigers uit de branches van de Vakcentrum-achterban met franchisenemersverenigingen uit de zorg, (financiële) dienstverlening horeca en automotive.
De wet franchise is inmiddels, na twee jaar overgangstermijn, onverkort van kracht. Dat betekent niet dat het zo maar overal goed gaat. In november hebben we de knelpunten nog eens onderzocht. Het overleg tussen franchisenemers en franchisegever is dankzij de wet Franchise wel verbeterd maar wordt nog op zeer verschillende manieren ingevuld. Belangrijke onderwerpen voor de verenigingen blijven de ‘afgeleide formule’, goodwill, drempelwaarde en het conditiestelsel. Daarnaast is duidelijk geworden dat franchisenemersverenigingen nog nauwelijks betrokken worden bij het opstellen van het precontractueel informatiedocument. In dat document moet alle informatie worden vermeld die relevant is voor een potentiële franchisenemer. Kortom er is nog veel werk te doen.”
2024 niet te voorspellen
En toch blijft 2024 niet te voorspellen.
“Je moet als ondernemer en dus ook wij als brancheorganisatie en belangenbehartiger altijd vooruit kijken. Maar 2024 is wel een bijzonder jaar. We krijgen te maken met een nieuw parlement, een nieuw kabinet (als het lukt), een nieuw Europees parlement en nieuwe Europese commissie. Vergeet niet dat 80% van de regelgeving tegenwoordig uit Brussel komt. Daar zijn in juni verkiezingen. We zijn dan ook al actief om input te leveren aan de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen. En in de aanloop naar de verkiezingen zullen we in onze communicatie de nodige aandacht schenken aan de keuzes die in Europa voorliggen.
Een compleet nieuw speelveld dus. Maar dat geeft ons wel de kans om ons weer te profileren. We gaan zeker het belang van een toekomstbestendige retail op de kaart zetten. Daarvoor werken we als Vakcentrum met collega-brancheorganisaties én de werknemersorganisaties in Nederland samen. In Europa heeft de Commissie inmiddels een goed beeld van de retail en de toekomst. Dat moeten we ook in Nederland bewerkstelligen. Zodat bij elk besluit rekening gehouden wordt met de effecten op de detailhandel.”